Kerstfeest

Henk van Riezen

Onlangs leende ik uit de bibliotheek het boek van Guido Tonelli, Genesis, Die Geschichte des Universums in sieben Tagen.
In dit boek beschrijft Tonelli hoe zich de experts tegenwoordig het ontstaan van het heelal voorstellen. Omdat de essentiële onderdelen van deze opvattingen door experimenten en waarnemingen is bevestigd, mogen we aannemen dat deze voorstelling met de werkelijkheid overeenstemt.
In zeven stappen, de zeven etappes betreffend, waarin dit proces kan worden ingedeeld, beschrijft hij hoe er in "het begin" een vacuüm was.
Een homogeen "gas" van extreem kleine primitieve, geladen deeltjes die met enorme snelheden door elkaar razen bij een temperatuur en druk dicht bij de absolute nul.
Door een toeval ontstaan in dit vacuüm plaatsen van kortdurende grotere dichtheid, waardoor een energetisch evenwicht verstoord raakt. Dat brengt een ontstaansproces op gang dat vele miljarden jaren duren zal en ertoe leidt dat er een zich steeds wijder uitdijend heelal met miljarden galaxieën ontstaat. Eén van de kleinere daarvan is het onze...
Om een gigantisch kern van materie, zwart gat genoemd omdat het door zijn zwaartekracht alles in de buurt opslokt, draaien duizenden sterren. Om enkele daarvan cirkelen de ons bekende planeten, en op een van die planeten ontstaan, in een miljoenen jaren durende evolutie, mensen…

Al na het lezen van het eerste hoofdstuk duizelde het me....
Ik deed er weken over het boek helemaal te lezen. Er waren jaren werk van duizenden geleerden en bijzondere, speciaal hiervoor ontworpen apparaten, zoal o.a. de Hubbletelescoop en de deeltjesversneller van de CERN, bijvoorbeeld, nodig geweest om tot dit min of meer volledige beeld te komen...

Maar als me iets duidelijk is geworden is het wel dat elke stap in dit proces door een samengaan van een aantal toevallige gebeurtenissen veroorzaakt is. En dat dit proces nog niet ten einde is...
Stap voor stap ontstonden nieuwe soorten, maar steeds a.h.w. voortzettingen van de hen voorafgaande. Zo is het dus niet verwonderlijk dat de verschillen tussen mensen en dieren niet zo groot bleken te zijn als we ooit dachten.

Vanaf de tijd dat in de ontstane mensachtigen bewustzijn groeide, begon er een tweede soort ontwikkeling: de mensen kregen steeds meer inzicht in hun leefwereld. Er komen vragen naar naar redenen voor ziekte en misoogst. Er worden gemeenschappen gevormd en antwoorden bedacht en weer verworpen. Het bovennatuurlijke krijgt invloed op de verdere voortgang van menselijke levenspatronen; (bij)geloof wordt een belangrijke factor in hun sociale leven.
James A. Michener bescheef deze episode in zijn boek The Source (1965).

Vele eeuwen hadden mensen niet de middelen om met zekerheid iets over hun ontstaan te kunnen zeggen. De primitieve astrologie was hun enige objectieve houvast. En de ervaring dat in de natuur een wet van oorzaak en gevolg heerste. Dus zochten ze naar oorzaken voor wat er in hun wereld gebeurde. Zo ontstonden er "scheppingsverhalen" en werden in de loop der eeuwen uit de primitieve religies de wereldgodsdiensten geboren.

In onze tijd was het Karen Armstrong, die onderzocht hoe honderden jaren geleden de grote monotheïstische wereldgodsdiensten ontstonden en er vele goed leesbare boeken over schreef (o.a. A History of God en vele daarna).
Het verbaasde haar hoe ze allevier tenslotte uitkwamen bij geweldloosheid, gelijkheid en naastenliefde, hoewel dat altijd een ideaal bleef en er nergens in de wereld naar geleefd werd... Ook in de volgende eeuwen werden de volken geteisterd door oorlogen…

Dan ontstaat tijdens de hoogtijdagen van het Romeinse rijk, in een onbetekenend volkje aan de rand van de Middellandse Zee, het idee dat er eens een Redder zal komen, een Messias, die een eind zal maken aan de overheersing door de Romeinen.

Maar Jezus, de prediker waarin een klein deel van de bevolking "de beloofde Messias" gaat zien, had andere bedoelingen dan een opstand te leiden. Hij wilde zijn volk "terugbrengen naar God“.
Hij houdt hen voor wat profeten eeuwen voor hem al hadden gezegt: Dat God Mozes zijn geboden niet had gegeven omdat Hij volgens bepaalde regels wilde worden gediend, maar om de mensen te leren rechtvaardig en barmhartig met elkaar om te gaan... En dus predikte Jezus dat geweldloosheid en onderlinge liefde voorrang hadden op het opvolgen van priesterlijke voorschriften.
Als de kerkleiders in hem een bedreiging zien, hem oppakken en van hoogverraad beschuldigen, blijft hij zijn overtuiging trouw en wordt door de Romeinen terechtgesteld...
Maar in de dagen na zijn dood is er een groeiend aantal volgelingen dat zegt dat ze Hem levend hebben gezien en zijn "opstanding" wordt beschouwd als bewijs voor zijn goddelijke oorsprong.
De volgende jaren breidt het aantal "gelovigen" zich relatief snel uit en in Oost-Azië en de landen om de Middellandse Zee ontstaan overal kleine gemeenten. En mensen zouden geen mensen zijn als ze niet al gauw verschillende opvattingen over het gebeurde hadden gehad, met als gevolg dat er vele kerkgenootschappen ontstonden, die elkaar bestreden…
Desalniettemin was eeuwen later de hele westerse wereld "christelijk" van signatuur en werden vrijwel overal "christelijke" ideeën als grondwaarden erkend.

Jezus had het dienen van God gezien als de weg om gelukkig te worden. In zijn visie was dienen: God liefhebben en je medemens liefhebben als jezelf...
Helaas, in de volgende eeuwen werd de overheersende middeleeuwse kerk in de praktijk steeds meer een corrupte machtsstructuur en raakte innerlijk verdeeld met als gevolg de Reformatie en later de Franse revolutie...
Deze vertaalde de christelijke boodschap in "vrijheid, gelijkheid en broederschap voor iedereen" en zo verschoof langzamerhand de nadruk van naastenliefde naar recht hebben op...
En zo is in onze tijd een instelling van "haal je recht" in de plaats gekomen van het "help elkaar" van na de tweede wereldoorlog.
Ook van het idee van gelijkheid, namelijk dat niemand zich boven een ander verheven zou mogen achten, is in het dagelijks leven weinig overgebleven. Daarvan getuigen de vele klachten over discriminatie en de moeilijkheden die mensen die als anders worden gezien, hebben om een woning of een baan te vinden.

De hele geschiedenis door, van het vroege begin tot nu, zijn er epidemieën en oorlogen geweest en perioden, waarin staten opkwamen en aan betekenis verloren. Een eindeloze wisseling van goede en slechte tijden.
Corona is zeker niet de eerste grote epidemie, die grote offers van de mensen vraagt. Bij eerdere uitbarstingen van ernstige besmettelijke ziekten bleek “isolatie”een van de beste manieren om de ziekte onder controle te krijgen. Logisch dat het verbiedenvan het samenkomen van groepen ook nu een van de belangrijkste instrumenten is om te voorkomen dat er meer slachtoffers vallen. Juist in het najaar met Allerzielen, Sinterklaas en Kerstfeest valt dit zwaar, want nu dreigt deze coronapandemie roet in ons eten te gooien, Het “Christelijk volksfeest” Kerst wordt traditioneel immers met familie en vrienden gevierd. Geen wonder dat mensen protesteren. Opstandig denken ze “We laten ons Kerstfeest toch niet zomaar door de neus boren…”

Maar waarom gaat het eigenlijk bij Kerstfeest?
Het voorchristelijke feest van het terugkeren van het licht, Zonnewende, werd ooit verbonden met de herdenking van de komst van Christus: "Kerst" feest. Het werd een feest van grote blijdschap om de komst van de Redder, de "Zoon van God".
Tegenwoordig lijkt het erop of we vergeten zijn wat dat betekent, Gods Zoon en Redder. Voor hoeveel van ons is dàt nog de reden was om feest te vieren? Want als we eerlijk zijn, wat zeggen die woorden ons nog, gelòven we daar nog in? Wat hebben we in ons leven niet gebeden, heeft het ooit iets gebracht?? Zijn door ons bidden mensen genezen of bevrijd?

En toch, helemaal loslaten willen we niet. Te veel mensen hebben ervaren dat het tòch iets deed, al was dat moeilijk te omschrijven. Ze werden getroost, bleven overeind, leerden aanvaarden, voelden een soort vertrouwen en rust over zich komen; een weten er niet alleen voor te staan, een "Vriend voor het leven" te hebben, een houvast in deze onvoorspelbare wereld.

Ja, veel van de oude verhalen zijn achterhaald: de wereld ontstond niet in zeven dagen, Eva kwam niet uit Adams rib, de zon stond niet stil bij Gibeon om de Israëlieten de kans te geven hun vijanden te verslaan… Zulke verhalen vertellen logischerwijze wat de mensen in die tijd geloofden... Wat mij betreft mag u bij de historiciteit van veel verhalen dan ook vraagtekens zetten. Maar dat neemt niet weg dat er eeuwen ervaring in die verhalen aanwezig is,
Eenzelfde ervaring als die van velen ons, die zegt dat de "Vader", die Jezus zijn hele leven begeleidde en over Wie Hij het verhaal van de verloren zoon vertelde, ook ons als een Vader trouw en liefdevol blijft begeleiden. God, de "Vader", houdt als een ouder onvoorwaardelijk van ons. Daarom kunnen we altijd, wat we ook op onze kerfstok hebben, bij God aankomen.
Dat is wat Jezus ons kwam zeggen en dat is waarachtig wel een feest waard!
HvR


Vader,

ik dank U
ook nu zijt Gij onze enige toevlucht in deze onzekere wereld

ik dank U,
dat wij in Jezus Uw zoon hebben mogen herkennen.
laat ons van Hem leren U meer lief te hebben
en te leven zoals Gij zou willen;

wij danken U
dat we altijd weer bij u mogen aankloppen
desondanks ontkomen ook wij niet aan de slagen van het lot
die ons ontredderd achter laten
wil U juist dan een Vriend voor het leven tonen*

wil ons bijstaan bij alles wat er gebeurt,
help ons elkaar bij te staan en ons niet te laten ontmoedigen

U vertrouwen we help ons om verder te gaan

wij danken U


(C) 2013 - Alle rechten voorbehouden

Deze pagina printen